احتمال وقوع سونامي و زلزله در سواحل ايران

خبرگزاري آريا - محققان پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله با بيان اينکه از آخرين سونامي منطقه مکران 69 سال مي‌گذرد، گفت: همچنان انتظار مي‌رود يک زلزله ابرراندگي در اين منطقه احتمالا با بزرگاي حدود 8 در دهه آينده رخ دهد.
به گزارش سرويس حوادث جام نيـوز، منطقه مکران حدود 600 کيلومتر از نوار ساحلي جنوب شرقي ايران است که در غرب به تنگه هرمز (گسل راستا لغز راستگرد ميناب) و در شرق به نزديکي شهر کراچي (گسل‌هاي راستا لغز چپگرد چمن و اورناچ نال Ornach Nal) محدود شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در امتداد مکران شاهد فروراندگي قسمت اقيانوسي صفحه عربي به زير صفحه اوراسيا هستيم. يکي از اثرات اين فروراندگي ايجاد آتشفشان‌هاي تفتان و بزمان در ايران و سلطان در پاکستان است و همچنين کوه‌هاي مکران يکي ديگر از نشانه‌هاي اثر فرو راندگي در منطقه است.
شواهد تاريخي نشان مي‌دهد زلزله‌هاي مختلف و شديدي در مکران روي داده، ولي تنها زلزله شديدي که به صورت دستگاهي ثبت شده و سونامي نيز ايجاد کرده، زلزله سال 1945 است که سونامي به ارتفاع 12 متر ايجاد کرد و به گفته تعدادي از محققان حدود 4 هزار نفر کشته شدند.
گسل مکران فقط حدود 100 کيلومتر از سواحل جنوبي ايران فاصله دارد و چنانچه فعال شود، پيش‌بيني مي‌شود امواج ناشي از فعاليت آن در مدت زمان 20 تا 30 دقيقه به سواحل ايران و پاکستان برسد. از اين رو به اعتقاد محققان زلزله‌شناس کشور با توجه به نزديکي اين پهنه تاريخي به منطقه عملياتي پارس جنوبي و عسلويه، اهميت برآوردهاي مربوط به خطر سونامي در استان بوشهر به طور خاص و در خليج فارس به طور کلي ضروري است.
وقوع زلزله در مکران
دکتر مهدي زارع، استاد زلزله‌شناسي مهندسي پژوهشگاه بين المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله با اشاره به لرزه‌خيزي منطقه مکران توضيح داد: در ساعت 15 و 14 دقيقه روز سه‌شنبه 27 فروردين سال 1392 زمينلرزه‌اي با بزرگاي 7.8 در نزديکي سراوان و خاش در استان سيستان و بلوچستان رخ داد.
وي با بيان اينکه اين زمينلرزه 56 سال بعد از آخرين زمينلرزه با بزرگاي بيش از 7.5 در ايران –البرز و 16 سال بعد از آخرين زمينلرزه با بزرگاي 7.0 در شرق ايران رخ داد، تاکيد کرد: در لحظات اول زلزله سراوان و خاش بيم آن مي‌رفت که فاجعه‌اي در کشور پديد آمده باشد و يکي از گسل‌هاي جنوب شرقي ايران در اين ناحيه نزديک به مرز (باروندي شمال غرب- جنوب شرق) مسبب رويداد باشد.
زارع ادامه داد: چرا که در ابتدا ژرفاي اين زلزله حدود 15 کيلومتر اعلام شد ولي بعد از آنکه معلوم شد که خوشبختانه زلزله‌اي ژرف رخ داده است، (لرزه اصلي 63 کيلومتر و پسلرزه‌ها همگي بين 60 تا 80 کيلومتر ژرفا داشت) و با محاسبه سازوکار زمينلرزه (که کششي بود) و مشاهده روند تقريبا شرقي-غربي گسلش مسبب، مشخص شد که زمينلرزه مربوط به پهنه فرورانش مکران است و در 370 کيلومتري شمال ساحل مکران رخ داده است.
استاد زلزله شناسي مهندسي پژوهشگاه زلزله تلفات اين زلزله در ايران را يک کشته دانست که خانمي بوده که ظاهرا براي چيدن گياهان صحرايي با خانواده به کوهستان‌هاي سراوان رفته بود در اثر سنگ لغزش در هنگام زلزله کشته شد ولي در پاکستان 40 کشته به جا گذاشت.
وي با بيان اينکه اين زلزله از دهلي نو و اسلام آباد و کابل تا کويت، دوحه ، منامه، دوبي و شيراز و کيش و بوشهر احساس شد، ادامه داد: اين گستردگي زلزله سوالات و نگراني‌هاي مختلفي را برانگيخت و البته دليل تمام اين گستردگي محدوده، علاوه بر بزرگاي زلزله، ژرفاي زياد کانون زمينلرزه بود.
زارع با بيان اينکه نکته مهم اين زلزله آن بوده که بيش از 100 ميليون انسان در جنوب غرب آسيا اين زلزله را احساس کردند، خاطر نشان کرد: از سوي ديگر اين زلزله هم دليل ديگري شد که کشورهاي عربي حاشيه جنوبي خليج فارس بر خطر لرزه خيزي در جنوب ايران و همچنين اين بار به دليل احتمال سونامي (شبيه سونامي پس از زلزله 11 مارس 2011 ژاپن) و آسيب به نيروگاه بوشهر هم ابراز نگراني کنند.
وي اضافه کرد: البته به دلايل مختلف از جمله عدم شباهت منطقه حاشيه اقيانوس آرام به حاشيه درياي عمان و خليج فارس از نظر زمين شناختي و همچنين ريخت و ژرفاي کف خليج فارس اين نوع تشبيه بلا موضوع به نظر مي‌رسيد ولي بازنگري در مطالعات ريسک و ملاحظات ايمني در کل ناحيه خليج فارس و درياي عمان با مشارکت همه کشورهاي حاشيه اين درياها الزامي است.
رخداد زلزله‌هاي ديگر در منطقه مکران
زارع ادامه داد: پس از وقوع زلزله فروردين 1392 در سراوان، شاهد وقوع زمينلرزه‌هاي متعددي در منطقه مکران بوديم که منشأ آن فرورانش ورقه عربي به زير ورقه ايران در ناحيه مکران است به گونه‌اي که در ناحيه اين فرورانش در جنوب مکران زلزله‌هاي بزرگتر حتي تا بزرگاي حداکثر 8 نيز قابل انتظار است.
وي با تاکيد بر اينکه در هر سده مي‌توان انتظار رخداد يک زلزله با بزرگاي بيش از 8.0 در منطقه مکران (در ايران و پاکستان) را داشت، گفت: اگر زلزله در دريا رخ دهد و موجب ايجاد گسيختگي قائم در کف دريا شود سونامي هم اتفاق مي‌افتد.
آخرين سونامي در سواحل ايران
اين عضو هيات علمي پژوهشگاه بين المللي زلزله با تاکيد بر اينکه از آخرين سونامي اين منطقه (زلزله و سونامي 27 نوامبر 1945 – 6 آذر 1324) 69 سال مي‌گذرد، اظهار کرد: آن زلزله در ناحيه مرزي بين ايران پاکستان و کانون آن در حدود 90 کيلومتري جنوب مکران واقع بود.
به گفته وي سرعت حرکت امواج سونامي در محل تشکيل در نواحي مرکزي اقيانوس‌ها حدود 900 کيلومتر برساعت (حدود 250 متر بر ثانيه) تا حدود 360 کيلومتر بر ساعت (حدود 100 متر بر ثانيه) در درياهاي بزرگ و در حدود 90 کيلومتر بر ساعت (حدود 25 متر بر ثانيه) در نواحي نزديک به سواحل است.
زارع اضافه کرد: بنابراين احتمال مي‌رود که در زلزله 1945 بلوچستان نيز امواج سونامي حدود 20 تا 30 دقيقه طول کشيده باشد تا به ساحل برسند. اين موضوع نشان مي‌دهد که در موارد مشابه مي‌توان انتظار داشت که هشدار سونامي براي دور شدن مردم از سواحل مکران داده شود و زمان کافي هم وجود داشته باشد تا مردم ساحل را ترک کنند.
اگر سونامي رخ دهد...
اين محقق زلزله شناسي يادآور شد: در بدترين سناريوي ممکن اگر کل طول گسل ساحلي مکران به طول حدود 1000 کيلومتر بين ساحل جاسک تا ساحل کراچي در "يک رويداد زمينلرزه" يکجا گسيخته شود، انتظار رخداد زمينلرزه با بزرگاي 9 هم در حالت حداکثر دور از انتظار نخواهد بود.
وي افزود: اين گسل فقط حدود 100 کيلومتر از سواحل جنوبي ايران فاصله دارد و چنانچه فعال شود، پيش‌بيني مي‌شود امواج ناشي از فعاليت آن در مدت زمان 20 تا 30 دقيقه به سواحل ايران و پاکستان برسد.
زارع اظهار کرد: بر اثر بروز سونامي آب دريا به طور ناگهاني و به يکباره پايين مي‌رود و پس از آن سونامي رخ خواهد داد و بنا بر اظهار نظرهاي گفته شده اگر شدت زمينلرزه‌ها در اين منطقه بيش از 6.5 باشد مي‌تواند به وقوع سونامي منجر شود.
توضيح درباره زلزله‌هاي اخير منطقه مکران
زارع در پاسخ به اين سوال که در خصوص گسلش ناحيه جنوب شرق ايران گفت: در اين منطقه در درياي عمان ورقه عربي به زير ورقه ايران يا اوراسيا در حال حرکت است. در استان سيستان و بلوجستان گسل‌هاي مهمي مانند سامانه گسلي نهبندان (گسل‌هاي نه، کهورک و نصرت آباد)، گسل سراوان، گسل خاش، گسل ايرانشهر ، گسل سرباز و گسل زاهدان و البته گسل ساحلي مکران وجود دارند.
وي اضافه کرد: علاوه بر آن در ابتداي جايي که اين فرورانش در حال وقوع است، رشته کوهي وجود دارد که همان رشته کوه مکران است. اين رشته کوه در حقيقت در لبه منطقه فرورانش شکل گرفته است.
استاد زلزله‌شناسي مهندسي پژوهشگاه بين المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله ادامه داد: اين منطقه لرزه خيزي که زلزله‌هاي اخير در آنجا اتفاق افتاده است نيز در عمل هم تحت تاثير فرورانش بوده است و هم گسل‌هاي سطحي يا زلزله‌هاي کم ژرفاتري که در پوسته قاره‌اي اتفاق مي‌افتد؛ يعني در منطقه جنوب شرقي ايران يا جنوب غربي پاکستان فرورانشي وجود دارد که ناشي از قرار گرفتن ورقه اقيانوسي (عربي) به زير ورقه قاره‌اي (اوراسيا) با حرکت اين ورقه به سمت شمال است.
وي با تاکيد بر اينکه لرزه خيزي در محل اين فرورانش به ايجاد زلزله‌هاي عميق‌تر منجر مي‌شود، ادامه داد: زلزله‌اي که 27فروردين 92 با بزرگاي 7.8 اتفاق افتاد در ژرفاي 63 کيلومتري و زلزله 2مهر 92، (در آواران پاکستان) در عمق نسبتا کم 15 تا 20 کيلومتري اتفاق افتاد.
به گفته اين محقق در منطقه مکران يا شمال درياي عمان با دو تيپ زلزله متفاوت مواجه هستيم. لرزه خيزي در اين ناحيه يا مي‌تواند به منطقه فرورانش (بيشتر با ژرفاي زياد) يا به گسل‌هاي پوسته قاره‌اي (بيشتر کم ژرفا) مربوط باشد.
زارع با بيان اينکه فرورانش ناشي از حرکت پوسته عربي به زير اوراسيا يا منطقه مکران است، خاطر نشان کرد: زلزله‌هاي مربوط به پوسته قاره‌اي در ژرفاي کمتري اتفاق مي‌افتد که زلزله 2 مهر امسال نيز يکي از همين زلزله ها بوده است.
وي اضافه کرد: اتفاقي که در سه سال اخير يعني از دي 1389 تا امسال شاهد آن بوده‌ايم اين است که در اين مدت سه زلزله بزرگتر از 7 در اين منطقه اتفاق افتاده است که شامل زلزله 22 دي 1389 در دالبندين پاکستان زلزله‌اي به بزرگي 7.2، 27 فروردين زلزله‌اي با بزرگاي 7.8 در منطقه سراوان و 2 مهر امسال زمينلرزه‌اي به بزرگي 7.8 ، منطقه آواران پاکستان در 200 کيلومتري شمال غربي کراچي مي‌شود.
زارع اظهار کرد: در اين مدت در اين منطقه سه زلزله بزرگ اتفاق افتاده است و نکته مهمي که بايد در اين منطقه مورد توجه قرار گيرد اين است که همچنان انتظار مي‌رود يک زلزله ابرراندگي (بزرگ راندگي mega-thrust) در اين منطقه (مکران) با بزرگاي حدود 8 احتمالا در دهه آينده در ناحيه مکران اتفاق بيفتد.
وي اضافه کرد: به نظر بسياري از زلزله شناسان، زلزله‌اي که فروردين 92 اتفاق افتاد مقدمه اين زلزله با راندگي بزرگ بوده است. اين زلزله بزرگ فرورانشي هنوز اتفاق نيفتاده است و در اين صورت اگر کانون چنين زمينلرزه بزرگي زلزله در درياي عمان باشد ممکن است به وقوع سونامي منجر شود و به سواحل درياي عمان و خليج فارس آسيب‌هاي جدي برساند.
عضو هيان علمي پژوهشگاه زلزله افزود: اگر خوش شانس باشيم و زلزله در مناطق ژرف اتفاق بيافتد و مانند رخداد زلزله 27 فروردين 92 حاصل از فرورانش در ورقه اقيانوسي عربي زير ورقه ايران باشد (مانند زلزله 1392 گشت سراوان) آسيب‌ها و پيامدهاي ناشي از وقوع زمينلرزه به مراتب کمتر است.
به گفته اين محقق اگر عمق زمينلرزه کمتر باشد يا اينکه زمينلرزه در دريا اتفاق افتد، احتمال وقوع ابرراندگي و احتمالا سونامي ناشي از آن به مراتب بيشتر است.
وي ادامه داد: پديده سونامي (Soo-nah-me) عبارتند از يکسري امواج اقيانوسي متحرک با طول موج بلند که عموما از زمينلرزه‌هاي زيردريايي (نواحي فرورانش) ناشي مي‌شوند. امواج سونامي بر اثر يک ضربه ناگهاني در عمق اقيانوس مثل وقوع زمينلرزه، لغزش قطعات پوسته زمين، بروز آتشفشان در عمق درياها، انفجارات اتمي و غيره توليد شود، اما مهمترين عامل وقوع اين پديده حرکت صفحات و ايجاد امواج زلزله است.
ايسنا

منبع: خبرگزاری آریا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۳۰۵۰۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بارش‌های جدید و احتمال وقوع سیلاب در مازندران

معاون هواشناسی مازندران با اشاره به هشدارهای هواشناسی از ورود سامانه بارشی جدید و احتمال وقوع سیلاب خبر داد. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از ساری، احمد اسدی گفت: بارندگی‌های شدید از بعدازظهر چهارشنبه 19 اردیبهشت از سمت غرب استان و همچنین احتمال وقوع سیلاب پیش‌بینی شده است.

وی افزود: امشب چهارشنبه تا اواسط فردا پنجشنبه 20 اردیبهشت بارش ‌به‌صورت رگبار باران خواهد بود و شاهد کاهش بیشتر دما همراه با وزش باد‌ نسبتا شدید در استان خواهیم بود.

اسدی با تاکید بر اینکه این سامانه بارشی، سامانه قابل توجهی است، تصریح کرد: افزایش آب رودخانه‌ها و سیلابی شدن مسیل‌ها پیش‌بینی هواشناسی است و با توجه به  آبگرفتگی معابر عمومی، از مسافران تقاضا می‌شود از اتراق در مسیرهای پرخطر پرهیز کنند.

کارشناس هواشناسی مازندران ادامه داد: کاهش دید، ریزش سنگ در محور کوهستانی و لغزندگی جاده‌ها در کنار اختلال در تردد جاده‌ها تا فردا پیش بینی می‌شود.

وی تاکید کرد: مردم و مسافران تردد بی‌مورد در جاده‌های کوهستانی نداشته باشند و در کنار رودخانه‌ها و مسیل‌ها اتراق نکنند.

انتهای پیام/